Vandaag was ik voor de vierde keer in een jaar tijd bij een bijeenkomst waarbij we in een zeer diverse samenstelling met elkaar in gesprek gaan over lachgas. Dit is een geweldig initiatief van de Politie van Amsterdam en dit initiatief heet “Politie voor Iedereen”. Problemen in buurten bespreken rondom een thema met zoveel als mogelijk belanghebbenden waarbij ook iedereen welkom is, is een geweldige vorm van verkennend onderzoek en geeft heel veel inzichten in wat er speelt rondom dat thema. Wat mij als relatieve buitenstaander in deze groepsgesprekken steeds weer opvalt: uw beleidsmedewerkers zijn vaak afwezig, en als ze er zijn dan lijken ze inzake lachgas, het onzekere voor het zekere te nemen. Dat is niet verstandig.

Nu al een jaar hoor ik: “we weten te weinig over lachgas, er is eerst meer onderzoek nodig, voordat we iets kunnen doen”. Ik ben dit nu zat. Waarom behandelen we lachgas als iets van een andere planeet? Lachgas is een middel, net als een biertje. Dit middel is buitengewoon goed onderzocht, omdat het ook een medische toepassing kent. Misschien is het slechter, misschien is het minder erg, misschien is het effect op de gezondheid helemaal anders, maar een ding is zeker: het is een (narcotisch) middel. Dus geen reden voor paniek, maar ook geen reden om niks te doen.

Nu doen alsof lachgas van een andere planeet komt, we er te weinig over weten, en we dus maar niks doen, dat is echt te voorzichtig, zonder visie en vooral echt onverstandig. U neemt hiermee namelijk een risico met de gezondheid van de kwetsbaarste inwoners van Amsterdam. Bovendien maakt u het middelbare en zelfs basisscholen, ouders, handhavers en politie in de stad buitengewoon lastig, doordat vanuit de overheid geen duidelijke norm gesteld wordt. We horen nu steeds, lachgas is net als water. Het is een waar, dat je vrij kunt kopen en verkopen. Maar dat is onzin. Lachgas is een geneesmiddel dat recent ineens op een lijst van niet geneesmiddelen gezet in Brussel. Maar dit maakt lachgas niet ineens als water.  Lachgas blijft een narcotisch middel, op welke lijst het ook staat.

Vanuit de overheid verwacht ik hierdoor, dat we net als voor alle andere middelen een norm stellen. En voor alle middelen is die norm heel eenvoudig en echt universeel te stellen is: gebruik beter geen middelen, en zeker niet als je nog erg jong bent, en als je middelen gebruikt, laat je dan eerst goed informeren en gebruik het dan verstandig. Maar voor lachgas ontbreekt vanuit de overheid zelfs deze universele norm. Kan iemand zeggen dat lachgas een middel is, net als een biertje en geen water?

Dat we in Nederland maar blijven doen alsof lachgas van een andere planeet komt, we er te weinig over weten, en daarmee de suggestie wekken dat lachgas geen narcotisch middel is, zal één van de redenen zijn waarom Nederlands inmiddels wereldwijd tot de koplopers in lachgas gebruik is gaan behoren. Mag ik u vriendelijk, maar toch dringend, en echt goed geïnformeerd, vragen om inzake lachgas duidelijkheid te geven, en het zekere voor het onzekere te gaan nemen (in plaats van vice versa)?

Mocht u nog steeds twijfelen over wat we wel of niet weten over lachgas, dit is wat we echt zeker weten:

  • Lachgas is een (narcotisch) middel, dat schadelijk is voor de (ontwikkelende) hersenen.
    Hoogleraar Scherder en expert op het gebied van de hersenen zegt dit letterlijk in deze uitzending van Pauw.
    Maar zie ook de factsheet van het Trimbos Instituut en informeer bij de hersenstichting.
  • Jonge kinderen op middelbare scholen en soms zelfs basisscholen gebruiken lachgas.
    Informeer eens bij uw basis- en middelbare scholen.
    (Zelfs nog los van de eventuele schadelijkheid van lachgas: we hebben echt geen aanvullend onderzoek nodig om te kunnen bepalen, dat het onwenselijk is dat Amsterdamse kinderen van rond de 13 jaar in tussenuren op middelbare scholen, lachgas gebruiken, op het schoolplein en in de buurten waar ze wonen. Docenten en ouders staan hierin momenteel te zwak omdat lachgas dus gezien wordt als water.)
  • Lachgas gebruiken in het verkeer veroorzaakt nu al honderden verkeersongelukken in het afgelopen jaar.
    Informeer eens bij uw politie, bijvoorbeeld de afdeling VOA.
  • Lachgas gebruiken in combinatie met alcohol en andere drugs kan zeer schadelijk zijn voor de gezondheid. En dit combinatie gebruik komt op een festival regelmatig voor.
    Zie de factsheet van het Trimbos Instituut of informeer eens bij festivals, dit was op Koningsdag ook duidelijk te zien.
  • Lachgas gebruiken tijdens een zwangerschap, en met name in de eerste fase van de zwangerschap, is zeer schadelijk voor het ongeboren kind.
    Informeer eens bij chemicus en lachgas expert Paul Scheepers van het RaboudMC.
  • Lachgas veroorzaakt door de rondslingerende patronen en ballonnen ernstige en langdurige milieuschade.
    Informeer eens bij uw reinigingsdienst en handhaving of fiets eens door de stad. Er komen waarschijnlijk nu al meer ballonnen in de natuur terecht door lachgas gebruik dan door het oplaten van helium ballonnen.
  • Lachgas veroorzaakt bij extreem gebruik, net als bij iedere andere drug, blijvende schade aan de gezondheid.
    Zie wederom de factsheet van het Trimbos Instituut en bel eens met de hersenstichting.
  • Lachgas kan verslavend zijn. Niet zo erg verslavend als bijv. heroïne, maar er kan bij regelmatig gebruik wel een afhankelijkheid van dit middel ontstaan.
    Informeer eens bij de Jellinek.
  • In lachgas is een levendige handel ontstaan. Deze handel verloopt primair via Instagram en andere social media, net als bij andere middelen.
    Over deze handel worden zeer waarschijnlijk geen belastingen afgedragen. Dit is verboden en is werk aan de winkel voor de FOID.
    Ook krijgen we meldingen dat dealers die lachgas verkopen aan hun klanten ook andere middelen aanbieden die wel verboden zijn.

Neem dus zo spoedig mogelijk minstens deze maatregelen:

  1. Stel lachgas gelijk aan alcohol: dus trek een streep bij 18 jaar. Maak onder de 18 jaar kopen en het bezitten in de openbare ruimte van lachgas verboden.
  2. Verbied expliciet het gebruik van lachgas in het verkeer. Stel dit narcosemiddel ook hierin gelijk aan alcohol.
  3. Laat groothandelaren, horecaondernemers en andere verkopers samenwerken in een convenant en laat ze zelf een aanpak formuleren over: 1. hoe lachgas gebruikers beter kunnen worden voorgelicht en 2. hoe deze partijen op een verantwoorde manier lachgas kunnen blijven verkopen. Neem een voorbeeld aan hoe dit bij alcohol gaat.
  4. Laat op verkooppunten en op verpakkingen het volgende communiceren aan gebruikers:
    1. Geniet van lachgas, maar gebruik het met mate.
    2. Gebruik geen lachgas als je zwanger wilt worden, of het al bent.
      En kom ook niet in de buurt van lachgas gebruikers, of lachgas verkopers, vanaf het moment dat je stopt met anticonceptie, want je kunt “meeroken” met lachgas.
    3. Gebruik geen lachgas in het verkeer. Zeker niet tijdens het rijden, maar ook niet daarvoor. Net als bij alcohol, maar wel op een totaal andere manier, beïnvloed lachgas je rijvaardigheid.
    4. Combineer lachgas zo min mogelijk met andere middelen.
    5. Gooi lege patronen en ballonnen niet op de grond, maar in de prullenbak.
    6. Zodra je merkt dat je niet meer zonder lachgas kunt, neem dan contact op met de Jellinek, die helpen je graag de controle over je eigen leven weer terug te krijgen.

Zorg dat voorlichtingsposters in de stad worden verspreid op scholen, buurthuizen en sportkantines.

En initieer deze initiatieven:

    1. Probeer vooral te meten hoe vaak en door wie lachgas gebruikt wordt. Hoeveel kinderen van 13 gebruiken het en hoe vaak?
      Als er ergens onderzoek naar moet worden gedaan dan is het dit wel. Zodat we weten wat de stand van zaken is en de ontwikkelingen zijn.
      Verder is lachgas echt voldoende onderzocht, hoogleraar Scherder zegt dit letterlijk in deze uitzending van Pauw. 
    2. Onderzoek in welke mate er over de lachgas handel geen belastingen worden afgedragen en of de lachgas handel aan hun kopers ook andere middelen aanbieden die wel verboden zijn.
    3. Loof een prijs uit voor wie een test ontwikkelt waarmee lachgas gebruik in het verkeer door de politie kan worden vastgesteld.
      Zodat het bewezen kan worden en niet alleen aannemelijk kan worden gemaakt.
    4. Loof een prijs uit voor wie een test ontwikkelt waarmee de kwaliteit van lachgas door gebruikers en handelaren kan worden getest.
      Er bestaan schillende kwaliteiten gas, maar dit is nergens snel mee te testen.

Normaals: Burgemeester, kom in actie. Wacht niet langer op nieuwe onderzoeken. Neem het zeker voor het onzekere. Lachgas is een middel. Er is al voldoende kennis over lachgas. Maar niet bij iedereen, daar zit nu het grootste probleem. Hier is snel iets aan te doen. Als iemand maar zegt: GO!

Met vriendelijke groet, en de vanuit de beste bedoelingen, verblijf ik,

JoChen

Ps. Mocht u zich afvragen wie ik ben: ik ben docent onderzoeksmethodologie en creatieve conceptontwikkeling aan de Hogeschool van Amsterdam, al in 2016 door de verhalen mijn studenten over lachgas, geïnteresseerd geraakt in lachgas, en ik breng dit sinds 2017 in beeld op Instagram. In 2018 werd ik docent van het jaar binnen mijn faculteit. Na dit hoogtepunt ben ik met een sabbatsjaar gestart. In dit jaar ben ik me gaan verdiepen in de vraag, hoe het mogelijk is dat lachgas in Nederland zo ontzettend populair is geworden.

Inmiddels ben ik er van overtuigd geraakt, dat het grootste probleem in dit dossier misschien wel is, dat voor het grootschalige lachgas gebruik in de stad, zich helemaal niemand eindverantwoordelijk lijkt te voelen. En dat er ook niemand een integrale visie op lijkt te hebben en de leiding neemt om het lachgas gebruik in verstandige banen te leiden. Dit gebrek aan visie en leiderschap, is mijns inziens niet te verklaren door een gebrek aan onderzoek en kennis. De roep van beleidsmakers om steeds weer meer onderzoek, en daarmee de zeer afwachtende houding, is zeer waarschijnlijk vooral een teken van een enorme onzekerheid, en misschien wel een gevoel van onveiligheid die ze ervaren in uw eigen organisatie. Maar dit kan ook een signaal zijn dat er sprake kan zijn van onvermogen, of een enorme kloof tussen want er speelt in de stad en de mensen die direct voor u werken. Ook dit heeft volgens mij ook uw aandacht nodig.